Handicrafts have emerged to meet the needs of individuals such as covering and protection since the existence of human beings. The handicrafts, which developed with the skills and skills of people over time and changed according to the natural conditions, have come to reflect the cultural characteristics, artistic tastes, traditions and customs of the society in which they emerged. Kırkyama, which is the cultural richness of Anatolia from part to whole; It is one of the traditional Turkish Handicrafts. Kırkyama is known in Anatolia with names such as forty pare, patchwork bundle, lady dillendi bey liked. In this article, the most commonly used term 'pattern patch' in Turkish culture will be used. The English equivalent of patchwork, which is widely known in other countries, is '’patchwork’'. The Turkish equivalent of the combination of the words 'patch' yama, 'work' means 'patch work'. In Turkish culture, the word forty; It is known that it comes from proverbs such as splitting hair and forty years of memory. Kırkyama is a handicraft art that emerged as a result of recycling waste clothing and fabric pieces. Since it is the whole of patience and manual labor, it is also seen as a symbol of solidarity.
Every country has its own unique patchwork practices in its culture. Patchwork technique is used in many countries around the world today. The motifs, patterns and fabric features of the visual culture of each country in their own geography are buried on patchworks such as bundles, bedspreads and pillowcases. Patchwork technique is used in a wide range of industrial home textile products, interior and exterior decoration designs of architectural structures and the fashion industry.
Tarihsel süreçte İnsanoğlunun hüner ve becerilerinin gelişimi ile oluşan el sanatları, geleneksel kültürel değerlerin tanıtımında önemli rol oynamaktadır. Geleneksel kültürel mirasımızı oluşturan el sanatlarımızın önemli bir parçasını kırkyama sanatı oluşturmaktadır. Kırkyama, atık kumaş parçalarını birleştirme tekniklerinin tümüne verilen isimdir. Kırkyama tekniğinde, kullanım ya da giyim eşyası olarak değerlendirmek amacıyla kare, üçgen gibi geometrik şekillerde kumaş parçaları kesilir. Kesilen çeşitli renk ve desenlerdeki kumaş parçaları, belirli bir düzen içerisinde yan yana getirilerek dikilmektedir. Dikilen parçalardan bohça, yatak örtüsü, seccade, yatak yüzü elbise gibi büyük boyutta ürünler elde edilmektedir. Kırkyama tekniğinde genellikle kesik kumaş parçaları, uygulama yapan kişinin beğenisi doğrultusunda renk ve desen dengesi gözetilerek bir araya getirilmektedir. Kırkyama sanatının kullanıldığı ürünler, görsel yönden estetik değer taşımasının yanında, bizlere döneminin moda olan kumaş renkleri ve desenleri hakkında bilgi veren belge niteliği taşımaktadır. Anadolu’da halk arasında ulama, yamalı bohça, kırk pare, hanım dilendi bey beğendi gibi isimlerle bilinen bu sanata her kültürde rastlanılmaktadır. Dünyada yaygın olarak, ‘’patchwork’’ ismiyle bilinmektedir. ‘’Patch’’ yama, ‘‘work’’ iş kelimelerinin birleşimi Türkçe karşılığı ‘yama işi’ anlamına gelmektedir. Türk sanatında bilinen ilk kırkyama örneği, M.Ö. 5. yy a ait Pazırık kurganında bulunan renkli keçe parçalarından oluşan yatak örtüsüdür. Tarihi çok eskiye dayanan kırkyama tekniği, 15. Ve 16. Yüzyıl başlarında ticari yollarla Orta Asya ve İpek yolu üzerinden Hindistan, Avrupa ülkelerine geçmiştir. Kırkyama tekniği zaman içerisinde resim, heykel, minyatür gibi birçok sanat dalı ile disiplinler arası etkileşimin içerisinde yer almaya başlamıştır. Bu bağlamda günümüz seramik sanatçıları da eserlerinde kırkyama tekniğini ele almışlardır. Bu makalede, kırkyama tekniğini eserlerinde kullanan seramik sanatçılarının çalışmaları teknik ve tasarım yönünden incelenmiştir. Sanatçılar, kırkyama tekniğini yenilikçi bakış açıları ile seramik yüzeylerde yorumlayarak, kaybolmaya yüz tutmuş kültürel değerlerimizi yaşatmaya devam etmektedirler.
Ağatekin, E (2012). Seramik Sanatında Alternatif Bir İfade Aracı Olarak Atık Seramik Kullanımı Sanatta Yeterlik Tezi: Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Seramik Anasanat Dalı.
Bayramoğlu, M (2013). ‘20. Yüzyıl Türk Resim Sanatında Geleneksel Türk Sanat Örneklerinin Etkisi, Kalemişi Dergisi, 1(2): 1-40.
Berber Ş, Arabalı T (2021). Türkiye’deki Akademisyen Sanatçıların Eserlerinde Mini Tekstil-Mini Textile in The Works of Academician Artists in Turkey, SSDjournal Social Science Development Journal, 6 (23):53-67.
Dal, P (2021). Parçadan Bütüne Kırkyamanın Seramik Sanatında Çağdaş Yorumlanması, Yüksek Lisans Tezi: Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
Dal P, Kahraman D (2021). Yehrim Lee Özelinde, Seramik Sanatında Kırkyama Tekniği, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(122):561-573.
Kanışken E (2018). Kintsugi: Yara İzlerinin Güzelliği, Ulakbilge, 6(21), 161-178, DOI: 10.7816
Karadeniz Z, Önder A (2021). Çanta Formu ve Çanta Formunu Kullanan Seramik Sanatçıları, 6 (13), 119 -137
Karatay, S (2019). Kırkyama Geleneği ve Kullanım Alanları, Journal of Arts, 2(3):141-150.
Kazaklı, Al (2012). Kolaj Tekniğinin Takı ve Mücevher Sanatına Uygulanması. Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü Tekstil ve Moda Tasarımı Anasanat Dalı.
Küçükkurt, Ü (2021). Geleneksel Kırkyama Tekniği ile Üretilmiş Seccade Örnekleri ve Özellikleri, 5 (Özel Sayı 3) 253-270.
Özpolat, F (1994).Geleneksel Kültürümüzde Kırkpare, Tekstil ve Mühendis Yayınları, 8, 45-46
Odabaşı, E (Ed.) (2021). Kırkyama-Kırkpare Yapımı, Geleneksel Meslekler Ansiklopedisi (C. 2). Ankara: T.C. Ticaret Bakanlığı Yayını.
Önbaş S, Mutlu S (2018). Geleneksel Atık Değerlendirme Kırkyama. Iksad Publishing House.
Sönmez, E. (2019). 1950’den Günümüze Sanat ve Zanaat İlişkisi. Günümüz Sanatında Kırkyama Tekniğinin Kullanımı Ve Uygulamalar. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
Tan, Ö (2019). İşleme sanatının çağdaş bir malzemesi olarak seramik, Yüksek Lisans Tezi: Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
Tezcan, H (2007). Topkapı Sarayı Müzesi. İstanbul: Döşemelikler, MAS Matbaacılık.
İnternet Kaynakları
URL 1. https://onturk.wordpress.com/2011/03/09/pazirik-kurganlari/ (Erişim Tarihi: 03.07.2023).
URL 2. http://www.quiltmuseum.org.uk/collections/heritage/1718-coverlet.html (Erişim Tarihi: 25.06.2023).
URL 3. https://www.moma.org/collection/works/79986 (Erişim Tarihi: 10.06.2023).
URL 4.https://tr.pinterest.com/pin/548102217134242564/ (Erişim Tarihi: 03.07.2023).
URL 5. https://tr.pinterest.com/pin/316800155013912690/ (Erişim Tarihi: 25.06.2023).
URL 6. https://chicagomaroon.com/33029/arts/mesmeric-complex-beauty-yeesookyungs-translated-vase/ (Erişim Tarihi: 25.06.2023).
URL 7.https://www.gmceramicart.com/ (Erişim Tarihi: 25.06.2023).
URL 8. https://www.roningallery.com/artists/tomomi-kamoshita (Erişim Tarihi: 28.06.2023).
URL 9. https://www.vam.ac.uk/articles/jogakbo-traditional-korean-patchwork (Erişim Tarihi: 20.06.2023).
URL 10. https://www.theclaystudio.org/artists/yehrim-lee-resident (Erişim Tarihi: 20.06.2023).
URL 11. https://www.contemporaryceramics.uk/makers/susan-o-byrne/ (Erişim Tarihi: 24.06.2023).
