Human beings possess a distinctive feature that sets them apart from other living organisms; their ability to communicate through language. From the moment they are born, humans are immersed in a cultural environment, which enables them to communicate using language - the creator of culture. Language helps individuals comprehend life within the cultural framework and is an essential element that defines their humanity. Culture, in turn, is the most critical aspect that shapes the identity of a nation. Language and culture play a significant role in establishing a national identity, with culture molding the language of the people and language serving as the guardian and transmitter of culture. As a result, learning a language is not just about acquiring linguistic skills, but also acquiring the culture that is embedded within the language. Given the importance of language and culture in human life, it is evident that language teaching should not be detached from cultural contexts.
Teaching a language with an emphasis on its cultural context can facilitate long-lasting and effortless learning, as well as promote more accurate and effective communication between individuals. A culture-oriented approach to teaching foreign languages can eliminate students' biased attitudes toward the target culture and enhance their motivation to learn the language. Therefore, there is a pressing need for course materials that not only focus on the language's structure and function but also analyze the cultural codes of the target nation.
Textbooks are the primary resource used by students both in class and during extracurricular language learning. Therefore, it is crucial to develop textbooks that provide students with a cultural guide, incorporating both the grammatical rules of the language and its cultural features. In this regard, comparative studies analyzing the cultural elements presented in foreign language textbooks and contributing to the development of common cultural criteria are imperative.
This study aims to comparatively analyze the cultural elements presented in Yedi İklim Yabancılar İçin Türkçe and Ucimo Srpski 1 textbooks, which teach Turkish and Serbian as foreign languages at a basic level. Using qualitative data analysis, the study seeks to determine which cultural elements were utilized, at what level, and to what extent for transferring the target culture in these textbooks.
İnsanın diğer canlılardan ayrılan en temel özelliği dille iletişim kurabilen bir varlık oluşudur. Dünyaya gelişiyle bir kültür ortamına dâhil olan insan zamanla kültürün yaratıcısı olan dille konuşup iletişime geçmekte, hayatı da içine doğduğu kültürün imkânları çerçevesinde anlamlandırabilmektedir. İnsanı insan yapan temel unsur dili kullanabilme yeteneği olduğu gibi milletleri millet yapan en önemli unsur da kültürdür. Bu bakımdan millet kimliği kazanmada dil ile kültürün rolü çok büyüktür. Kültür, milletlerin dilini biçimlendirirken dil de kültürün koruyucusu ve aktarıcısı durumundadır. Bu yüzden dil öğrenimi aynı zamanda dilin bünyesinde var olan kültürün de edinimidir. Dilin ve kültürün insan yaşamındaki yeri düşünüldüğünde dil öğretiminin de yaşamdan yani kültürden kopuk bir şekilde öğretilemeyeceği açıktır.
Dilin aktarıcısı olduğu kültürle birlikte öğretimi kolay ve kalıcı öğrenmeye katkı sağlayarak bireyler arası iletişimin daha doğru ve etkili kurulabilmesine yardımcı olacaktır. Özellikle yabancı dil öğretiminde kültür odaklı bir öğretim yönteminin benimsenmesi, öğrencilerin hedef kültüre karşı ön yargılı yaklaşımlarını ortadan kaldırıp hedef dille ilgili öğrenme motivasyonlarının artmasına da katkı sunacaktır. Şüphesiz bu durum, yabancı dil öğretiminin kültürel unsurlarla birlikte gerçekleştirilmesinin gerekliliğini ortaya koymaktadır. Bu nedenle yabancı dil öğretim süreçlerinde dilin yapı ve işleyişi yanında milletin kültürel kodlarının çözümlenmesine de yardımcı olacak ders materyallerine ihtiyaç vardır.
Ders kitabı, öğrencilerin hem ders içi hem de ders dışı öğrenme süreçlerinde yararlandığı başlıca kaynak durumundadır. İçeriğinde dilin hem dil bilgisel yapı ve kurallarını hem de kültürel özelliklerini barındıran ders kitaplarının aynı zamanda bir kültür rehberi niteliğinde hazırlanmasının gerekliliği göz ardı edilmemelidir. Bu bağlamda yabancı dil öğretimine yönelik hazırlanmış ders kitaplarının içerdiği kültürel unsurları karşılaştırmalı olarak inceleyen ve ortak kültürel ölçütlerin geliştirilmesine katkı sunacak çalışmalara ihtiyaç olduğu da muhakkaktır.
Bundan hareketle ortaya konan bu çalışmada; Türkçe ve Sırpçanın yabancı dil olarak öğretimine yönelik hazırlanmış Yedi İklim Yabancılar İçin Türkçe ile Ucimo Srpski 1 temel düzey ders kitaplarının içerdiği kültürel unsurlar, nitel veri analizi yöntemiyle karşılaştırmalı olarak incelenmiş ve söz konusu ders kitaplarında hedef kültürün aktarımına yönelik hangi kültürel unsurlardan, hangi düzeyde ve ne ölçüde yararlanıldığının belirlenmesi amaçlanmıştır.
Akkoyunlu, B. (2019). Yedi İklim Yabancı Dil Olarak Türkçe Setindeki Kültürel Varlığın İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
Bayraktar, S. (2015). Yeni Hitit 1 Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabının Kültür Aktarımı Açısından İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Yabancı Dil Olarak Türkçe Araştırmaları Dergisi, 2, 7-23.
Bölükbaş, F. ve Keskin, F. (2010). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Metinlerin Kültür Aktarımındaki İşlevi. Turkish Studies, 5 (4): 221-235.
Common European Framework of Reference for Languages: Learning, Teaching, (2001). Cambridge: Cambridge University Press.
Çalık, M., Sözbilir, M. (2014). İçerik Analizinin Parametreleri. Eğitim ve Bilim 39(174): 33-38.
Çetinkaya, E. (2018). Yabancılara Türkçe Öğretimi Ders Kitaplarında Kültürel Unsurlar: Yedi İklim Türkçe Örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
Demir, A. ve Açık, F. (2011). Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Kültürlerarası Yaklaşım ve Seçilecek Metinlerde Bulunması Gereken Özellikler. Türklük Bilimi Araştırmaları, 30: 51-72.
Erdal, K., Dağdeviren, İ., Gökhan, O., Şen, H. H. ve Şenay, E. (2018). Yabancılara Türkçe Öğretimi Ders Kitaplarında Kültürel Ögeler (A2) Düzeyi. TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 12, 11-23.
Ertuğrul, M. (2015). Yabancı Dil Olarak Türkçenin Öğretiminde Kullanılan Kitaplarda Kültür Aktarımı. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
Duricic, M. ve Georgijev, I. (2013). Interkulturna kompetencija u nastavi španskog kao izbornog jezika. Komunikacija i kultura online, 4: 65-78.
Elbir, B. ve Aka, F., N. (2015). Yabancılara Türkçe Öğretiminde Kültür Aktarımına Yönelik Yapılan Çalışmaların Değerlendirilmesi. Turkish Studies, 10 (12): 371-386.
İşci, C. (2012). Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Kullanılan "Yeni Hitit" Ders Kitabının Dört Temel Dil Becerisi ve Kültür Açısından İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
Karakoç Öztürk, B. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde somut olmayan kültürel mirasın aktarımı. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 5 (2), 288-312.
Karasar, N. (2017). Bilimsel Araştırma Teknikleri: Kavramlar, İlkeler, Teknikler. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Karataş, Z. (2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1: 62-80.
Keskin, F. (2010). Yetişkinlere Yönelik Yabancı Dil Olarak Türkçe Derslerinde Yazınsal Metinlerle Kültür Aktarımı. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Kılıç, F. (2019). Kültürel Ögeler Açısından Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Kaynak İncelemesi: Türkçeye Yolculuk B1-B2 ve Altay Türkçe Öğreniyorum B1-B2 Örnekleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
Koparan, B. (2019). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Türk Kültür Ögelerinin Aktarımına İlişkin Öğrenci ve Öğretim Elemanı Görüşleri İle Ders Kitaplarının İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
MEB (2017). Müfredatta Yenileme ve Değişiklik Çalışmalarımız Üzerine...
E.A.: https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_07/18160003_basin_aciklamasi program.pdf,
E.T.: 26.05.2022.
Okur, A., Keskin, F. (2013). Yabancılara Türkçe Öğretiminde Kültürel Ögelerin Aktarımı: İstanbul Yabancılar İçin Türkçe Öğretim Seti Örneği. The Journal of Academis Social Science Studies, 6 (2): 1619-1640.
Özgat Tatan, O. (2018). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Ders Kitaplarında Kültür Aktarımı: Yedi İklim Türkçe Öğretim Seti Örneği (A1-A2 Düzeyi). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
Sayid Açıkgöz, E. (2018). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Ders Kitaplarında Kültür Aktarımı: Yeni Hitit Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitabı: (A1-A2 Düzeyi). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
Sever, P. (2019). Yeni Hitit Dil Öğretim Seti ile Yedi İklim Dil Öğretim Setinin Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Kültür Aktarımı Açısından Karşılaştırılması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi). Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Nevşehir.
Tanç, M. (2002): Kültür Alanı Değişimleri ve Dilimiz Üzerindeki Etkileri, Türk Dili, 609: 521-528.
Tavşancıl, E., Aslan E. (2001). İçerik Analizi ve Uygulama Örnekleri, İstanbul: Epsilon Yayınları.
Tosun, G. (2016). Yedi İklim Türkçe Öğretim Seti B1, B2 ve C1 Seviyesi Ders Kitaplarındaki Metinlerin Yabancılara Türkçe Öğretiminde Kültür Aktarımı Açısından İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi). Başkent Üniversitesi Ankara.
Ucimo Srpski 1 (2013). Novi Sad: Azbukum.
Ummak, H. (2018). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Kullanılan "Kolay Gelsin" ve "İstanbul" Ders Kitaplarında Kültürlerarası Öğrenme. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Ülker, N. (2007). "Hitit Ders Kitapları" Örneğinde Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Kültür Aktarımı Sürecine Çözümleyici ve Değerlendirici Bir Bakış. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Vargelen, H. (2013). Kültürlerarası İletişimsel Yeterlilik Bağlamında Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Ders Kitaplarının Değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
Yedi İklim Türkçe Ders Kitabı A1 (2015). Ankara: Yunus Emre Enstitüsü Yayınları.
Yedi İklim Türkçe Ders Kitabı A2 (2015). Ankara: Yunus Emre Enstitüsü Yayınları.
Yıldırım, A. (1999). Nitel Araştırma Yöntemlerinin Temel Özellikleri̇ ve Eğitim Araştırmalarındaki Yeri ve Önemi. Eğitim ve Bilim-Education And Science, 23: 7-17.
Yıldırım, A., Şimşek, H. (2021). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yazıcı, H. (2021). Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitaplarındaki Kültürel Unsurların İncelenmesi: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Yabancılar İçin Türkçe Öğretim Seti Örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi). Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, İstanbul.
Yazıcı, H., Göçen, G. (2021). Yabancılar İçin Türkçe Ders Kitaplarındaki Kültürel Unsurların İncelenmesi: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Yabancılar İçin Türkçe Öğretim Seti Örneği. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (Ö10), 365-395. DOI: 10.29000/rumelide.1011959.
